Winterprik van februari 2021 nog voelbaar in broedseizoen 2022
Momenteel worden her en der in Vlaanderen nog nesten met jonge kerkuilen van late broedsels vastgesteld door onze vrijwilligers. Terwijl onze collega’s in het westelijk deel van Vlaanderen van bij aanvang van het broedseizoen een vrij normaal tot zeer goed resultaat mochten ervaren bleek in het oostelijk deel de situatie enorm tegen te vallen. Heel wat nestkasten bleven leeg of gaven enkel aanwezigheid van ‘niet-broedende’ adulten. Werd er toch een broedsel aangetroffen dan was de legselgrootte aan de lage kant (slechts 4 eieren of maar 2 à 3 jongen) en tot anderhalve maand later dan vorige jaren. Meerdere nesten bleken al verlaten door het broedende vrouwtje, de broedvogels gaven het broeden gewoon op.
Oorzaak van dit alles was (is), een lage muizenstand die nog altijd een nasleep is van de winterprik in 2021 en de doornatte periodes met overstromingen die we in de tussentijd nog gekend hebben, in combinatie met een daljaar. Pieken en dalen in de muizenpopulaties behoren tot een natuurlijk proces, de curve volgt de gunstige omstandigheden in mastjaren (veel eikels en nootjes) en ongunstige in daljaren (vb. 2021). Daar de kerkuil een echte muizenspecialist is en moeilijk kan overschakelen op andere prooisoorten wordt hij hier rechtstreeks door getroffen.
De vernoemde winterprik trof vooral het oostelijk landsdeel. In het studiegebied van de Zuiderkempen en het noorden van het Hageland vielen heel wat slachtoffers onder de broedvogels. Van de lokale broedpopulatie was gekend dat 40% vogels betrof tussen de 5 en 14 jaar oud. In 2022 werden 20 adulten gecontroleerd waarvan 17 in actieve rui, dit laatste betekent dat ze dus niet deelnamen aan het broedproces. Nog slechts 15% van deze vogels had een leeftijd van 5 jaar of ouder. De lokale broedpopulatie werd dus grotendeels aangevuld met ‘jonge vogels’ (2018-2019-2020-2021). En dat verklaart naast een lage muizenstand ook het ‘later’ broeden en een lager broedsucces...
Wist je dat...
Kerkuilwerkgroep Vlaanderen is een gevestigde afdeling van Vogelbescherming Vlaanderen vzw! Behalve het creëren van broedgelegenheid voor de kerkuil (3500 locaties) en het opvolgen van broedsels zet deze werkgroep in op educatie en wetenschappelijk onderzoek rond deze iconische vogelsoort. 95% van de gekende broedgevallen van kerkuil in Vlaanderen bevindt zich ondertussen in een nestkast geplaatst en onderhouden door Kerkuilwerkgroep Vlaanderen. Wist je dat de werkgroep in 2022 haar 45ste werkingsjaar heeft opgestart en daarbij al 25 jaar onder de vleugels van Vogelbescherming Vlaanderen beweegt? In die periode voerden de vrijwilligers maar liefst 62993 controles van nestlocaties uit! Goed voor de registratie van 20364 broedsels van kerkuil en ruim 65000 pulli. Als dat geen prachtprestaties zijn van de ruim 500 vrijwilligers die zich met hart en ziel dagelijks inzetten binnen Kerkuil-werkgroep Vlaanderen! In één woord: WOW!!
Beschouwingen bij het broedseizoen 2021
Het voorbije jaar was eens te meer een ongewoon kerkuilenjaar. De kerkuil blijft verbazen. In 2021 was de lange uitgerektheid van het broedseizoen een algemene trend.
Bijna contradictorisch moet gezegd worden dat 2021 een muizenarm jaar was, hoewel grote regionale verschillen konden opgetekend worden. Dit beperktere voedselaanbod liet zich ook voelen in het nestgemiddelde wat terug dichter aansloot bij het langjarig gemiddelde.
In absolute aantallen broedgevallen en pulli is 2021 nog altijd een topjaar in bijna 45 jaar opvolging!
Een gemeend dankuwel aan alle locatie-eigenaars waar wij onze vele nestkasten mogen plaatsen en opvolgen.
De sneeuwval en strenge vorstperiode in februari met hoge wintersterfte onder de kerkuilen tot gevolg veroorzaakte in ieder geval een valse start aan het broedseizoen. Een deel van de populatie viel weg en kon niet deelnemen aan het broedseizoen. Ook de muizenpopulatie kreeg toen nog een serieuze smeer, hoewel er regionaal grote verschillen ontstonden.
Het broedseizoen 2021 kan op dit moment worden getypeerd als een heel gevarieerd seizoen met regionale verschillen, maar met een gelijk opgaande tendens van late en 2de broedsels waardoor toch nog mooie resultaten konden opgetekend worden.
Kortelings zullen de definitieve resultaten verschijnen op onze website!
Broedseizoen met uitzonderlijk lange nasleep...
We schrijven 24 november en nog altijd "vallen er jonge kerkuilen uit de kast".
Niet letterlijk natuurlijk, maar op meerdere plaatsen treffen onze medewerkers jongen aan van late en tweede broedsels.
Het zachte najaarsweer tot nu toe en een aanhoudende hoge muizenstand hebben sommige koppeltjes kerkuil aangezet om een tweede nest jongen groot te brengen! Voor Vlaanderen blijft dit toch een uitzonderlijk gegeven...
Vaak worden er weinig levenskansen toegeschreven aan late jongen aangezien ze vrij snel de winter moeten induiken, maar uit terugmeldingen van geringde vogels blijkt dat dit relatief is en afhankelijk van hoe streng die eerste winter is.
Dit duidt nog maar eens op de vaststelling dat kerkuilen zeer grote opportunisten zijn en bij gunstige omstandigheden 'alles uit de kast proberen te halen'.
